کد مطلب:106393 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:248
[صفحه 563] از سخنان آن حضرت است مقصود امام (ع) از این كلام، زبیر است كه در وقت مقتضی بیان فرموده ولیجه: نیتی است كه در كار دخالت دارد گمان زبیر این است كه با دستش بیعت كرده نه با قلبش، به هر حال به بیعت اقرار كرده ولی ادعای خلاف آن را دارد كه باید آن را با دلیل روشن ثابت كند، در غیر این صورت محكوم به بیعت و اطاعت است. این كلام امام (ع) به صورت مناظره آن حضرت با زبیر است و شامل دلیلی است كه بر علیه ادعای زبیر اقامه شده كه هم دلیل او را باطل می كند و هم بدان پاسخ می دهد. توضیح دلیل حضرت این است: هنگامی كه زبیر بیعت آن حضرت را شكست و برای جنگ با آن حضرت آماده شد، امام (ع) به لزوم اطاعت زبیر به دلیل بیعت استدلال كرد، و مطابق آنچه نقل شده، زبیر ادعا كرد كه با دستش بیعت كرده ولی دلش همراه نبوده و این ادعا اشاره است به این كه او در بیعت توریه كرده كه به گمان زبیر توریه در پیمانها و سوگندها از نظر شریعت قابل قبول است و امام (ع) به صورت قیاسی كه كبرای آن محذوف است و معروف به قیاس ضمیر است پاسخ داده كه زبیر به بیعت اقرار كرده و ادعای چیزی را كرده است كه احتیاج به دلیل دارد. با این توضیح كه اقرار زبیر به چیزی است كه مورد قبول است و محكومیت او را در متابعت از امام شرعا ثابت می كند و ضمنا مدعی است كه در باطنش نیتی داشته است كه بیعت را باطل می گرداند. صغرای قیاس این است كه زبیر مدعی است در باطن نیتی داشته كه بیعت را باطل می كرده. كبرای تقدیری قیاس این است كه هر كس چنین ادعایی داشته باشد نیاز به دلیلی دارد كه صحت آن را اثبات كند، نتیجه این صغرا و كبرا این است كه زبیر نیازمند دلیلی است كه ادعایش را اثبات كند. امام (ع) با جمله فلیات علیها بامر یعرف، به این نتیجه اشاره كرده است و بعید است كه زبیر بتواند ادعای ولیجه را كه امری باطنی است ثابت كند، زیرا توریه به استدلال و اقامه برهان ثابت نمی شود. سپس امام (ع) می فرماید: چون زبیر نمی تواند این ادعا را ثابت كند ناگزیر داخل در چیزی است كه از آن فرار می كند و آن بیعت و در نتیجه اطاعت از امام (ع) است.
صفحه 563.